Je hebt net een nieuwe keuken laten plaatsen. Alles ziet er strak uit, maar toch knaagt er iets. De plastic frontjes, het plaatmateriaal waarvan je weet dat het vol lijm en formaldehyde zit... en dan die geur die blijft hangen. Herkenbaar? Steeds meer mensen vragen zich af: kan dit niet anders? Het antwoord is: ja.
In deze blog duiken we in de wereld van biobased materialen. We leggen uit wat ze zijn, waarom ze waardevol zijn voor jou en je leefomgeving, welke materialen er zijn en hoe je ze kunt toepassen. Ook bespreken we kansen en uitdagingen én geven we je een inkijkje in onze werkwijze bij Handig in Hout.
Inhoudsopgave:
- Biobased materialen in een notendop
- De voordelen van biobased: voor jou én het milieu
- Bekend en in opkomst: biobased materialen op een rij
- Waar kom je biobased materialen tegen?
- Biobased materialen: De toekomst groeit mee
- Conclusie: biobased is de toekomst
Biobased materialen in een notendop
Biobased materialen zijn grondstoffen van biologische oorsprong. Ze komen uit planten, bomen, gewassen of zelfs uit reststromen van de landbouw en voedingsindustrie. Het verschil met traditionele materialen is duidelijk: waar beton, staal en kunststof gemaakt worden uit eindige bronnen (erts, olie), groeien biobased materialen opnieuw aan.
Tijdens die groei nemen ze CO₂ op uit de lucht. Dat blijft opgeslagen in het materiaal zolang je het gebruikt. Gemiddeld slaat 1 m³ hout bijna 1 ton CO₂ op. Daarmee zijn biobased materialen niet alleen hernieuwbaar, maar ook CO₂-negatief.
De voordelen van biobased: voor jou én het milieu
De voordelen van biobased materialen zijn groot en raken zowel milieu als menselijk welzijn:
Milieu-impact
Traditionele materialen zoals beton en staal hebben een gigantische CO₂-uitstoot. Beton alleen al is wereldwijd verantwoordelijk voor bijna 8% van de uitstoot van broeikasgassen. Biobased materialen keren dit effect om: ze leggen koolstof juist vast. Gemiddeld bespaar je 1,1 ton CO₂-uitstoot per kuub hout die een fossiel materiaal vervangt.
Gezondheid en binnenklimaat
Natuurlijke materialen ademen, bevatten geen giftige stoffen en dragen bij aan een gezondere woning. Denk aan hout dat vocht kan opnemen en afstaan, waardoor de luchtvochtigheid stabiel blijft.
Rinskje van Handig in Hout merkt dit dagelijks: “Als je een biobased woning binnenstapt, merk je meteen dat het leefklimaat anders is. Het ademt.” Dat merk je niet alleen in de luchtkwaliteit, maar ook in de sfeer: een ruimte voelt rustiger en natuurlijker aan.
Akoestiek en comfort
Veel biobased materialen hebben een sterk geluiddempend vermogen. Strobalen, hennep en houtvezelplaten absorberen geluid van nature. Dat betekent dat je minder galm hebt en vaak geen aparte akoestische oplossingen meer nodig zijn. Een woonkamer of kantoor klinkt daardoor meteen aangenamer.
Onderhoud en levensduur
Biobased materialen zijn vaak herstelbaar. Een houten werkblad kun je opnieuw opschuren en oliën, in plaats van vervangen.
Ook andere materialen zoals linoleumvloeren of kurk kunnen eenvoudig opnieuw worden behandeld. Zo verleng je de levensduur aanzienlijk, zonder veel extra kosten.
Biobased materialen zorgen niet alleen voor minder uitstoot, maar ook voor een gezonder, comfortabeler en duurzamer huis.
Bekend en in opkomst: biobased materialen op een rij
Er bestaat een enorme variatie aan biobased materialen. Hieronder vind je een uitgebreide lijst, met zowel de bekende klassiekers als de verrassende innovaties van dit moment.
Bekende en veelgebruikte biobased materialen
Hout
Hout is hét klassieke biobased materiaal. Het wordt al eeuwenlang gebruikt voor constructies, vloeren en meubels. Het slaat veel CO₂ op en is veelzijdig in verwerking. In ons werk kiezen we voor lokaal hout met keurmerk, en we vermijden tropische houtsoorten die ver weg worden gekapt.
Bamboe
Bamboe is biologisch gezien een gras, maar harder dan veel houtsoorten. Het groeit razendsnel en kan al na drie jaar geoogst worden. Bamboe wordt veel gebruikt in vloeren, meubels en gevels.
Hennep
Hennep groeit in honderd dagen tot drie meter hoog en slaat veel CO₂ op. De vezels worden gebruikt in isolatie, kalkhennepblokken en zelfs meubels zoals de Hemp Chair. Dit materiaal is volledig circulair en CO₂-negatief.
Vlas
Vlas levert vezels voor linnen, maar ook isolatie en biocomposieten. Lijnolie uit vlas wordt gebruikt in verf en linoleumvloeren.
Stro
Bekend van strobalenhuizen. Tegenwoordig wordt stro verwerkt in prefab panelen die voldoen aan moderne bouwstandaarden.
Kurk
Geoogst van de schors van de kurkeik, zonder dat de boom gekapt wordt. Kurk wordt gebruikt voor vloeren, wandbekleding en isolatie.
Innovatieve en opkomende biobased materialen
Zeewier
Zeewier groeit snel, heeft geen zoet water of landbouwgrond nodig en bevat veel vezels. Het kan worden verwerkt tot isolatie, coatings en bioplastics.
Tomatenstengels
Een reststroom uit de glastuinbouw die normaal werd verbrand. Inmiddels worden ze verwerkt tot plaatmateriaal voor meubels en interieurs.
Mycelium (schimmelnetwerk)
Mycelium groeit in mallen en vormt stevige bouwblokken. Het kan piepschuim vervangen als isolatie en is volledig composteerbaar.
Lisdodde (typha)
Deze moerasplant wordt gebruikt voor isolerende platen. In Friesland lopen al proeven met lisdodde als alternatief voor PUR.
Olifantsgras (miscanthus)
Een snelgroeiend gewas dat veel CO₂ opslaat. Toepassingen: biobeton, bioplastics en isolatie.
Schapenwol
Wordt verwerkt tot isolatiematten. Wol neemt tot 30% van het eigen gewicht aan vocht op zonder zijn isolerende werking te verliezen.
Cellulose-isolatie
Gemaakt van oud krantenpapier. Een mooi voorbeeld van recycling binnen de biobased keten.
Leem en klei
Niet biologisch, wel natuurlijk. Wordt vaak toegepast als afwerking naast biobased materialen. Leem reguleert vocht en verbetert het binnenklimaat.
Waar kom je biobased materialen tegen?
Biobased materialen zijn allang niet meer alleen voor pioniers of zelfbouwers. De afgelopen jaren zien we dat ze breed toepasbaar zijn, van grootschalige woningbouw tot maatwerk keukens. Elk materiaal heeft zijn eigen sterke punten en specifieke toepassingen.
Keukens en meubels
In onze eigen werkplaats werken we veel met massief hout en Ecoplex platen. Ecoplex is een biobased plaatmateriaal dat zonder schadelijke formaldehyde-lijmen wordt geproduceerd. Daarmee vermijden we bewust materialen zoals melamine of HPL, die vaak synthetische lijmen en plastics bevatten.
Rinskje (van Handig in Hout) zegt hierover: “Bij een biobased keuken kijken we niet alleen naar het hout, maar ook naar de lijmen, de afwerkingen en zelfs naar de apparaten. Alles moet bijdragen aan een kleinere footprint.”
Een mooi voorbeeld is een keukenproject op Schiermonnikoog waarbij we gebruik maakten van een werkblad samengesteld uit schelpen en reststeen uit sloopprojecten. Daarmee laten we zien dat biobased ook verrassend creatief kan zijn. Ook kurk wordt steeds vaker toegepast als lade-inzet of wandafwerking, juist omdat het warm aanvoelt, geluid absorbeert en volledig natuurlijk is.
Isolatie
Isolatie is misschien wel hét domein waar biobased materialen hun waarde bewijzen. Hennep- en vlasmatten zijn populaire alternatieven voor glas- of steenwol. Ze irriteren niet aan de huid, bevatten geen schadelijke vezels en zijn vochtregulerend. Stro en lisdodde worden in prefab elementen verwerkt, zodat aannemers ze net zo gemakkelijk kunnen plaatsen als conventionele isolatieplaten.
Constructie
In constructies zien we kruislaaghout (CLT) steeds vaker als alternatief voor beton en staal. Hele gebouwen worden hiermee opgetrokken, met als voordeel dat ze lichter zijn en sneller gebouwd kunnen worden.
Ook kalkhennep (hennepvezel gemengd met kalk) wint terrein. Het wordt gestort in bekisting of verwerkt tot prefabblokken en levert damp-open muren met een hoog isolerend vermogen.
Prefab stropanelen zijn een ander voorbeeld van opschaling: stro wordt samengeperst in een houten frame, waardoor het net zo hanteerbaar wordt als conventionele wanden. Het Biosintrum in Oosterwolde is een mooi Nederlands voorbeeld waar dit principe grootschalig is toegepast.
Afwerking
Ook in de afwerking komen biobased materialen sterk naar voren. Denk aan linoleumvloeren, die gemaakt worden van lijnolie, kurkmeel en hars. Het is slijtvast, antibacterieel en 100% natuurlijk. Kurk is geliefd als vloer of wandbekleding, en natuurlijke oliën (zoals lijnolie of hardwax-olie) vervangen synthetische lakken.
In keukens en meubels gebruikt Handig in Hout graag oliën en wassen die niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar het hout ook laten ademen. Daarmee behouden we het natuurlijke karakter van het materiaal.
Biobased materialen: de toekomst groeit mee
De toekomst van bouwen en wonen draait steeds meer om materialen die wél teruggeven aan de aarde. In 2030 moet minimaal 30% van de materialen in nieuwbouwwoningen biobased zijn. Dat betekent: méér hennep, vlas, mycelium, tomatenstengels en andere vezelrijke gewassen die CO₂ opslaan terwijl ze groeien.
Nieuwe toepassingen volgen elkaar snel op. Denk aan biocomposieten van hennep en biohars, prefabpanelen van stro of isolatieplaten van lisdodde. Ook reststromen krijgen waarde: wat vroeger werd weggegooid, vormt nu de basis voor interieurs en keukens met karakter.
Kansen, uitdagingen en innovaties
Biobased biedt volop kansen: innovatieve materialen, gezondere woningen en nieuwe verdienmodellen voor boeren en ontwerpers. Denk aan stoelen van hennepcomposiet, isolatie uit mycelium of platen van tomatenstengels.
Tegelijk zijn er uitdagingen zoals beperkte beschikbaarheid, hogere prijzen en technische vraagstukken rond afwerking en lijmen. Ook speelt de herkomst mee: lokaal produceren vergroot de echte duurzaamheid.
Bij Handig in Hout volgen we deze ontwikkelingen op de voet. We werken al met materialen zoals Ecoplex, massief hout, natuurlijke oliën en experimenteren met lijmloze verbindingen. Voor ons is biobased geen toekomstmuziek, maar dagelijkse praktijk.
Conclusie: biobased is de toekomst
Biobased materialen laten zien dat duurzaam bouwen en inrichten heel goed mogelijk is. Biobased bouwmaterialen hebben gemiddeld ongeveer 45 % minder CO₂-uitstoot dan traditionele fossiele materialen (volgens een meta-analyse van 130 LCA studies), slaan koolstof op en dragen bij aan een gezonder leefklimaat. Hout, vlas en hennep zijn inmiddels bekende keuzes, terwijl innovatieve materialen zoals zeewier, tomatenstengels en mycelium nieuwe deuren openen.
De uitdagingen zijn er nog steeds: hogere kosten, beperkte beschikbaarheid en het verder ontwikkelen van duurzame afwerkingen. Toch groeit de beweging snel. Overheden stellen duidelijke doelen, producenten werken aan opschaling en ontwerpers en makers, zoals wij bij Handig in Hout, bewijzen dagelijks dat biobased oplossingen goed werken in de praktijk.
De conclusie is helder: biobased materialen zijn geen tijdelijke trend, maar een blijvende ontwikkeling die de standaard van de toekomst wordt.
Over de auteur:
Handig in Hout is gespecialiseerd in maatwerk keukens en interieurs met biobased materialen. Met jarenlange ervaring in houtbewerking en actuele kennis van duurzame innovaties vertalen wij jouw wensen naar een gezond en toekomstgericht ontwerp. Zo maken wij duurzame keuzes concreet en praktisch toepasbaar.
